اگر چه دوران سالمندی به سنین بالای 60 سال اطلاق می گردد ولی تغییرات سالمندی از سالها قبل آغاز می‌شود.

با افزایش سن تغییراتی در بدن ایجاد می شود که احتمال سوء تغذیه را بیشتر می کنند.

برخی از این تغییرات از قبیل :

الف ) کاهش آنزیم های گوارشی و اسید معده ، سبب کاهش هضم و جذب غذا میشود

ب) ابتلا به بیماری های مزمن(قلبی، تنفسی) ،سرطان ها، یبوست افسردگی، تنهایی و... سبب کاهش اشتها شود

پ ) مشکلات دندانی سبب انتخاب غذاهای نرم می شود؛ در نتیجه برخی از مواد غذایی مانند سبزی و میوه از برنامه غذایی حذف می شود که این خود سبب سوء تغذیه می شود.

بنابراین سالمندان برای مقابله با این مشکلات به یک برنامه غذایی مناسب نیاز دارند.

1) درافراد مسن مصرف روزانه 6-8 لیوان مایعات ترجیحا” آب "برای پیشگیری از یبوست وکم آبی بـــدن توصیــه میشود ، زیـــرا افراد مسن علیرغم نیاز واقعی به مایعات کمتر احساس تشنگی می کنند و به همین دلیل بیشتر مستعد کم آبی بدن و یبوست هستند.

2)با افزایش سن نیاز به انرژی کاهش می یابد؛  به همین علت نیاز متابولیسمی بدن به انرژی کمتر از سایرگروه های سنی است. افراد مسن فعالیت بدنی کمتری دارند و در نتیجه نیازمند غذای کمتری برای ثابت نگهداشتن وزنشان هستند. توصیه میشود غذاهای کم حجم و غنی از مواد مغذی را بیشتر مصرف کنند و مصرف مواد شیرین و چربی ها را نیز کاهش دهند.

3) از آنجاکه در سالمندان نیاز به انرژی کاهش می یابد، پروتئین مورد نیاز بدن باید از منابع با کیفیت بالا از لحاظ پروتئین( مانند گوشتهای کم چربی، مرغ، ماهی، سفیده تخم مرغ، فرآورده های لبنی بدون چربی یا کم چربی تامین شود. غلات و حبوبات نیز از منابع گیاهی پروتئین هستند که اگر با هم مصرف شوند تمامی اسیدهای امینه ضروری مورد نیاز بدن را تامین می کنند.

مصرف گوشت در سنین سالمندی باید متعادل ( حدود سه نوبت در هفته)  باشد.

4)  جذب کلسیم و ویتامین Dبدن با افزایش سن کاهش می یابد بنابراین با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات) و ویتامینD افزایش می یابد. از طرف دیگر میزان تولید ویتامین D در پوست از طریق نور آفتاب کاهش می یابد.برای تامین ویتامین D ، مصرف جگر و روغن کبد ماهی توصیه میشود.

5)  کم خونی فقر آهن در سالمندان نسبت به افراد دیگر شیوع کمتری دارد اما در افــرادی کـــه غذاهای کم انرژی مصرف می کنند و یا مشکوک به سوء تغذیه هستند شایع است. زرده تخم مرغ، گوشت، ماهی، جگر، حبوبات و سبزی های برگ سبز تیره مانند جعفری، برگ چغندر،گشنیز و بخش های تیره برگ از منابع آهن می باشند.

6) منیزیم یکی از املاح موثر در استحکام و مقدار توده عضلانی بدن است. کمبود این عنصر نیز یکی از مشکلات تغذیه ای در سنین سالمندی می باشد و در سالمندان مبتلا به سوء تغذیه و سندرم های سوء جذب نیز بیشتر مشاهده می شود. منابع غذایی غنی از منیزیم عبارتند از: آجیل، لوبیای سویا، دانه کامل ذرت، اسفناج، نخود سبز، جگر و گوشت گاو.

7)میزان میوه و سبزی مصرفی نباید در حدی باشد که سبب کاهش اشتها و یا مشکلات گوارشی شود.همچنین در این گروه از سالمندان به خصوص در صورت وجود مشکلات دندانی و گوارشی بهتر است سبزی ها به شکل پخته همراه با کمی روغن زیتون و یا انواع پنیر برای هضم راحت تر و انرژی بیشتر و میوه ها به شکل کمپوت مصرف شود.

8)  برای افزایش اشتها در سالمندان لاغر غذا در بشقاب بزرگترکشیده شود و از سبزیهای رنگی (هویج، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و ......) در غذا استفاده شود.

9)در سالمندان سالم و بدون مشکل  روزانه به طور مرتب 6_11 سهم غلات و  2 تا 4 سهم میوه و 3 تا 5 سهم سبزی و 2تا 3 سهم شیر و لبنیات و 2_3 سهم گروه گوشت ( گوشت و تخم مرغ و حبوبات ) و مصرف کنند.

لازم به ذکر است در صورت وجود مشکل ( اعم از کلیوی و تیروئید و ... ) ، مصرف مواد غذایی بالا باید با نظر متخصص تغذیه باشد .

10)بهتر است سالمندان روزانه به طور مرتب در حد 20 تا 30 دقیقه پیاده روی داشته باشند .

سالم و سلامت باشید ����

زهرا منوچهری کارشناس تغذیه شبکه بهداشت پاسارگاد