سلامت روان چیست و چگونه می‌توانیم آن را بهبود دهیم؟

روان، مانند عینک ما است. با یک عینک شکسته نمی‌توان زیبایی‌های دنیا را دید و از آن‌ها لذت برد. سلامت روان، یکی از حوزه‌هایی است که با توجه به رشد بی‌سابقه مشکلات روحی و روانی در بین انسان‌ها، اهمیت ویژه‌ای یافته و دانستن اصول آن، برای همه ما ضروری است.
سلامت روان، جنبه‌های مختلفی از جمله سلامت عاطفی، وضعیت روانی و رفاه اجتماعی ما را در بر می‌گیرد. به گونه‌ای که می‌توان گفت روی طرز تفکر، احساس، نحوه رفتار ما در هنگام رویارویی با وقایع زندگی، چگونگی مدیریت استرس، نحوه ارتباط با دیگران و تصمیم‌های ما در طول زندگی تأثیر می‌گذارد. بنابراین سلامت روان در هر مرحله از زندگی، از کودکی و نوجوانی گرفته تا بزرگسالی و پیری، بسیار مهم است.
 چه تفاوتی بین سلامت روان و اختلال روانی وجود دارد؟ گاهی اوقات پاسخ روشن است؛ اما غالباً این تمایز چندان واضح نیست. به ‌عنوان ‌مثال اگر شما از سخنرانی در جمع می‌ترسید، آیا این موضوع به این معناست که سلامت روان شما دچار اختلال شده است؟ یا اینکه فقط یک مشکل کوچک محسوب می‌شود؟ اصلاً چه زمانی کم‌رویی به یک فوبیای اجتماعی تبدیل می‌شود؟
سلامت روان چیست؟
سلامت روان برخورداری از سلامت کلی در نحوه تفکر، تنظیم احساسات و کنترل رفتار است. گاهی اوقات افراد دچار اختلال قابل ‌توجهی در این عملکردهای ذهنی می‌شوند. به عبارت دیگر یک اختلال روانی زمانی خود را نشان می‌دهد که تغییرات ایجادشده در تفکر، احساس یا رفتار فرد باعث پریشانی یا اختلال در عملکرد او شوند.
یک اختلال سلامت روان می‌تواند بر کیفیت موارد زیر تأثیر بگذارد:
حفظ روابط شخصی یا خانوادگی
عملکرد افراد در مناسبات اجتماعی
عملکرد افراد در محل کار یا مدرسه
یادگیری متناسب با سن و هوش
شرکت کردن در فعالیت‌های مهم
هنجارهای فرهنگی و انتظارات اجتماعی نیز در تعریف اختلالات سلامت روان نقش دارند. هیچ معیار استانداردی در بین فرهنگ‌ها وجود ندارد که تعیین کند یک رفتار چه زمانی عادی و چه زمانی آسیب‌رسان است. رفتاری که ممکن است در یک جامعه عادی باشد، در جامعه دیگری می‌تواند ضدهنجار تلقی شود.
چرا سلامت روان مهم است؟
سلامت روان مهم است؛ زیرا می‌تواند به شما کمک کند که:
با استرس‌های زندگی کنار بیایید
از نظر جسمی سالم باشید
روابط خوبی داشته باشید
برای جامعه خود مفید باشید
به‌طور مؤثر کار کنید
توانمندی‌های خود را بهتر بشناسید
سلامت روانی و جسمانی هر دو از اهمیت یکسانی برخوردارند. به ‌عنوان ‌مثال افسردگی خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های جسمانی مانند دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. داشتن اختلالات جسمانی مزمن نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های روانی را افزایش دهد.
بهداشت روان چیست؟
مفهوم بهداشت روان در اوایل قرن بیستم با هدف پیشگیری و درمان بیماری‌های روانی و اختلالات خفیف‌تر روانی مطرح شد. این جنبش پس از مدت کوتاهی شتاب خود را از دست داد و این مفهوم تا حد زیادی نادیده گرفته شد. بهداشت روان تلاشی عملی برای حفظ سلامت روان از طریق رفتارها و درمان‌های پیشگیرانه است. در حالی که سلامت روان به «میزان کلی خوب بودن وضعیت روانی شخص» اطلاق می‌شود. در واقع بهداشت به روش‌هایی برای حفظ سلامتی گفته می‌شود. به ‌این ‌ترتیب بهداشت روان به کارهایی گفته می‌شود که شما برای حفظ سلامت ذهن خود انجام می‌دهید.

خانم فاطمه غریبی تبار کارشناس مسئول سلامت روان شبکه بهداشت ودرمان پاسارگاد